ประเพณีสงกรานต์ถือเป็นวันสำคัญที่คนไทยแทบทุกคนรอคอย เพราะนอกจากจะเป็นวันหยุดยาวแล้ว ยังเป็นวันที่จะได้อยู่กับครอบครัวและเล่นสาดน้ำกันให้ชื่นฉ่ำใจในช่วงที่อากาศแสนร้อนอบอ้าว...แล้วคิดกันไว้หรือยังคะว่าสงกรานต์ปีนี้...จะทำอะไรดี?...แต่ก่อนที่จะคิดว่าจะทำอะไรในวันสงกรานต์ เรามาทำความเข้าใจกับความสำคัญของวันสงกรานต์กันซักเล็กน้อย เพื่อจะได้ปฏิบัติได้ถูกต้องตามประเพณีอันดีงาม ที่คนรุ่นปู่ ย่า ตา ทวด รักษาสืบทอดกันมาจนถึงรุ่นของเรา
เทศกาลสงกรานต์ถูกกำหนดตามการคำนวณโดยหลักเกณฑ์ในคัมภีร์สุริยยาตร์ โดยวันแรกของเทศกาล ซึ่งเป็นวันที่พระอาทิตย์ ย้ายจากราศีมีนไปราศีเมษ เรียกว่า "วันมหาสงกรานต์" วันถัดมาเรียกว่า "วันเนา" และวันสุดท้ายซึ่งเป็นวันเปลี่ยนจุลศักราชใหม่ เรียกว่า "วันเถลิงศก" ตามปฏิทินไทยกำหนดให้เทศกาลสงกรานต์ตรงกับวันที่ 13-15 เมษายน ของทุกปี และเป็นวันหยุดราชการ ในบางครั้งเราจะได้ยินผู้เฒ่าผู้แก่เรียกวันสงกรานต์ว่า “ตรุษสงกรานต์” นั่นก็เป็นเพราะประเพณีสงกรานต์ เป็นประเพณีที่สืบทอดมาแต่โบราณเคียงคู่กับประเพณี “ตรุษ” จึงมีการเรียกรวมกันว่า ประเพณีตรุษสงกรานต์ หมายถึง ประเพณีส่งท้ายปีเก่า และต้อนรับปีใหม่ คำว่าตรุษเป็นภาษาทมิฬ แปลว่า “การสิ้นปี”
วันสงกรานต์เป็นวันแห่งความรัก ความผูกพันในครอบครัวอย่างแท้จริง สมัยก่อนพ่อแม่จะเตรียมเสื้อผ้าใหม่พร้อมเครื่องประดับให้ลูกหลานไปทำบุญ ลูกหลานก็จะเตรียมเสื้อผ้าเครื่องนุ่งห่มให้ผู้ใหญ่ได้สวมใส่หลังการรดน้ำขอพร ปัจจุบันเมื่อถึงวันสงกรานต์ทุกคนจะหาโอกาสกลับบ้านไปหาพ่อแม่รดน้ำขอพร เพื่อเป็นสิริมงคลในการเริ่มต้นปีใหม่และเป็นกำลังใจซึ่งกันและกันในการดำรงชีวิตต่อไป
ลองมาดูกิจกรรมกันดีกว่าว่าวันสงกรานต์น่าจะทำอะไรกันดี
อันดับแรกไปทำบุญไหว้พระ ปล่อยนก ปล่อยปลา เอาฤกษ์เอาชัยรับปีใหม่กันก่อน เพื่อความเป็นสิริมงคล อาจจะไปกับครอบครัว ไปกับเพื่อนๆ หรือคนรู้ใจทำบุญร่วมชาติตักบาตรร่วมขัน ก็ดีไม่น้อย ในสมัยก่อนจะมีการก่อพระเจดีย์ทราย ขนทรายเข้าวัด แต่ในปัจจุบันเริ่มจะสูญหายไป ถ้าใครอยากทำก็สนับสนุนเต็มที่
รดน้ำดำหัวและขอพรจากผู้ใหญ่ในบ้าน เช่น พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย หรือญาติผู้ใหญ่ที่เราเคารพนับถือ (บางคนเข้าใจว่าการรดน้ำผู้ใหญ่เป็นการอวยพรผู้ใหญ่ แต่จริงๆ แล้วเราต้องขอพรจากผู้ใหญ่ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่ตัวเราถึงจะถูกค่ะ)
สรงน้ำพระพุทธรูปที่บูชาในบ้านของเรา เพื่อเป็นการทำความสะอาดองค์พระ โต๊ะหมู่บูชา ให้ดูสะอาดตา
ช่วยกันทำความสะอาดบ้านเรือนทุกซอกทุกมุม หรืออาจจะจัดบ้านใหม่ เพื่อเริ่มต้นปีด้วยความสดใสไร้ฝุ่น
รับประทานอาหารร่วมกันในครอบครัว อาจจะโชว์ฝีมือทำอาหารซักจาน หรือจะเปิดคาราโอเกะร้องเพลงไปด้วยก็จะเพิ่มรสชาติดี และถ้าปลอดแอลกอฮอล์จะเลิศที่สุด
เล่นน้ำสงกรานต์ให้ชุ่มฉ่ำใจ เล่นแบบคนรุ่นใหม่ เล่นอย่างมีวัฒนธรรม แต่งกายไม่ต้องโชว์ใคร ไม่แอลกอฮอล์ เท่านี้ก็เล่นสงกรานต์ได้อย่างสนุกสนานและปลอดภัย แถมยังรักษาประเพณีอันดีงามไว้ให้คงอยู่สืบไป
ถ้ายังไม่หนำใจ...ไปเที่ยวงานสงกรานต์สี่ภาคกันเลย
นอกจากประเพณีสงกรานต์แต่ละภาคแล้วยังมีประเพณีที่แตกต่าง ตามท้องถิ่นนั้น ๆ ซึ่งสามารถไปเล่นสาดน้ำ พร้อมกับได้ทำบุญไปในตัว เช่น
สงกรานต์ผูกสายสิญจน์เชื่อมโยงพระธาตุสองแผ่นดิน หรือสงกรานต์นครพนม ทำบุญปีใหม่ไทย-ลาว
จ.นครพนม ซึ่งจะมีการฮดสรง หรือสรงน้ำพระธาตุประจำวันเกิดทั้ง 7 แห่ง ที่มีเพียงแห่งเดียวในประเทศไทย
สงกรานต์อุ้มสาวลงน้ำ เกาะสีชัง และเกาะขามใหญ่ จ.ชลบุรี
ประเพณีก่อพระทรายวันไหลบางแสน จ.ชลบุรี
ประเพณีแห่พญายม-สงกรานต์บางพระ จ.ชลบุรี
งานประเพณีวันไหลพัทยา – นาเกลือ จ.ชลบุรี
สงกรานต์ศรีมหาราชาและประเพณีกองข้าว จ.ชลบุรี
สงกรานต์นางดาน หรือเทศกาลมหาสงกรานต์ จ.นครศรีธรรมราช
สงกรานต์พระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ เป็นประเพณีแบบชาวไทยรามัญ มีการแห่ขบวนหงส์
ธงตะขาบ การแสดงทะแยมอญกล่อมบ่อนสะบ้ารามัญ
สงกรานต์ถนนข้าวเหนียว จ.ขอนแก่น กราบพระธาตุขามแก่น พระมหาธาตุแก่นนคร และเสริมมงคลรับปีใหม่ไทยตามเส้นทางไหว้พระธาตุอีสาน 4 เมือง รุ่งเรืองตลอดชีวิต, อิ่มบุญกับอุโมงค์น้ำมนต์เมืองขอนแก่นอันศักดิ์สิทธิ์
สงกรานต์ถนนข้าวสาร กรุงเทพมหานคร
มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
